Alimenty na dziecko. Kogo dotyczy obowiązek alimentacyjny?

Alimenty na dziecko. Kogo dotyczy obowiązek alimentacyjny?

Alimenty w 2021 i 2022 roku są znacznie skuteczniej egzekwowane niż w latach ubiegłych. Jest to związane ściśle ze zmianami w prawie rodzinnym i samych alimentów na dzieci. Przeczytaj co to są alimenty na dziecko i jak je uzyskać.

Zgodnie z polskim prawem, wszyscy rodzice są zobowiązani do zapewnienie swoim dzieciom, odpowiednich środków utrzymania aż do momentu, kiedy będą one mogły się utrzymywać samodzielnie.

Tzw. obowiązek alimentacyjny nakłada na opiekunów obowiązek dostarczenia dzieciom środków utrzymania oraz środków wychowania. Środki do utrzymania to m.in.: jedzenie, ubrania czy mieszkanie; a środki wychowania to np. zapewnienie podopiecznemu opiekę zdrowotną, rozwój fizyczny i umysłowy czy zapewnienie dostępu do dóbr kultury.

Alimenty do kiedy trzeba płacić? Alimenty na dziecko pełnoletnie

Do kiedy dziecko może otrzymywać alimenty? Na wstępie należy podkreślić, że nie ma określonej granicy wieku, po osiągnięciu której wygasa obowiązek alimentacyjny. W pytaniach klientów często pojawia się jednak pytanie czy po osiągnięciu pełnoletności przez ich dziecko nadal będą musieli płacić alimenty?

Aby wyjaśnić ten problem warto powołać dwa istotne wyroki Sądu Najwyższego. W orzeczeniu z dnia 30 czerwca 1999 roku w sprawie o sygn. akt III CKN 199/99 Sąd Najwyższy potwierdził, że obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka, stanowiący uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej – nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem i nie jest również związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez dziecko określonego stopnia podstawowego czy średniego wykształcenia”.

Natomiast w wyroku z dnia 11 marca 1999 roku w sprawie o sygn. akt III CKN 1175/98 Sąd Najwyższy uznał, że „skoro dziecko bezpośrednio po ukończeniu szkoły średniej kontynuuje naukę w obranym kierunku w szkole wyższej – co nie jest naganne, ale wprost przeciwnie, zasługuje na aprobatę – nie można wymagać, by jednocześnie pracowało zarobkowo osiągając dochody wystarczające na swoje utrzymanie”.

Tak ukształtowane orzecznictwo wskazuje, że obowiązek alimentacyjny trwa nadal, nawet po ukończeniu przez dziecko 18. (osiemnastego) roku życia. Tak więc alimenty mogę też objąć dziecko pełnoletnie. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie alimentów, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie.

Trzeba jednak pamiętać, że po osiągnięciu pełnoletniości, pozew o alimenty wnosi dorosłe dziecko. W przypadku małoletnich – w ich imieniu pozew wnosi opiekun prawny.

Alimenty na dziecko przy rozwodzie

Samo pojęcie alimentów najczęściej pojawia się jako pokrewna część spraw rozwodowych. Rozwód rodziców jest przesłanką do tego aby objąć ich obowiązkiem alimentacyjnym. Na początku należy zaznaczyć, że wykonanie alimentów względem dziecka może polegać:

  • w całości lub w części na osobistych staraniach jednego z rodziców o utrzymanie lub wychowanie dziecka
  • pokrywaniu w całości lub w części, przez drugiego z rodziców, kosztów utrzymania lub wychowania dziecka.

W wyroku sądu dotyczącym rozwodu, sąd może:

  • obciążyć oboje rozwiedzionych małżonków po równo obowiązkiem osobistych starań o utrzymanie lub wychowanie dziecka, jak również obowiązkiem pokrywania kosztów utrzymania lub wychowania dziecka;
  • wyznaczyć jako obowiązek alimentacyjny jednego z rozwiedzionych małżonków jedynie osobiste starania o utrzymanie lub wychowanie dziecka, natomiast drugiego z rozwiedzionych małżonków obciążyć obowiązkiem pokrywania całości kosztów utrzymania i wychowania dziecka;
  • obciążyć tylko jednego z rozwiedzionych małżonków obowiązkiem osobistych starań o utrzymanie lub wychowanie dziecka, a obowiązek pokrywania kosztów utrzymania lub wychowania dziecka podzielić między byłymi małżonkami;
  • obciążyć oboje rozwiedzionych małżonków obowiązkiem osobistych starań o utrzymanie lub wychowanie dziecka, a tylko jednego z nich obciążyć obowiązkiem pokrywania całości kosztów utrzymania i wychowania dziecka.

Alimenty na dzieci bez rozwodu i przed rozwodem – pozew o zaspokojenie potrzeb rodziny

Zgonie z art. 27 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy „Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym”.

Może jednak wystąpić sytuacja, gdy jeden z małżonków uchyla się od wskazanych powyżej obowiązków, np. nie sprawuje opieki nad dzieckiem, nie pomaga w domu, nie wspiera rodziny finansowo. Zachowując się w ten sposób narusza nałożone na niego prawem obowiązki. Jeśli pomiędzy małżonkami utrzymane jest wspólne pożycie, a jedna ze stron nie wywiązuje się ze wskazanych powyżej obowiązków – wówczas możliwe jest złożenie pozwu o zaspokojenie potrzeb rodziny.

Postępowanie w takich sprawach przypomina proces o alimenty. Sąd wysłuchuje powoda i pozwanego oraz ocenia materiał dowodowy, po czym wydaje orzeczenie. Powód powinien swoje roszczenie uzasadnić, powołując się na dowody z dokumentów, rachunków, zaświadczeń czy też świadków.

Orzeczenie wydane przez sąd może polegać np. na zobowiązaniu małżonka (pozwanego), uchylającego się od swoich obowiązków, do wypłacania części lub całości otrzymywanej przez niego pensji, do rąk drugiego małżonka (powoda).

Wartość przedmiotu sporu przy alimentach

W sprawie o alimenty ważne jest prawidłowe określenie wartości przedmiotu sporu (w skrócie: wps). Pojęcie wartości przedmiotu sporu, występuje w sprawach pieniężnych i jest to kwota jaką chce uzyskać powód od pozwanego. Od wps zależy wysokość opłat sądowych oraz koszty reprezentacji (zastępstwa procesowego) przez skutecznego adwokata.

W przypadku sprawy o alimenty ma to znaczenie także z tego względu, że wniesienie pozwu o alimenty podlega opłacie stosunkowej, której wysokość wyliczana jest na podstawie wps. Brak wps w pozwie o alimenty stanowi brak formalny, który należy uzupełnić.

Wysokość alimentów

Ile wynoszą alimenty na dziecko? W większości przypadków sprawa o alimenty dotyczy ustalenia wysokości alimentów w przyszłości, a zatem znajdzie tu zastosowanie art. 22 kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że w odniesieniu do świadczeń powtarzających się (alimenty są świadczeniami powtarzającymi się) „wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia trwają krócej niż rok – za cały czas ich trwania”.

Zatem, aby obliczyć wps zgodnie z art. 22 k.p.c., należy pomnożyć wysokość alimentów przez 12 miesięcy, a następnie podać kwotę alimentów przysługującą za cały rok. Należy pamiętać, że wps ulega zaokrągleniu w górę, do pełnych złotych.

Przykład obliczania wysokości alimentów na dziecko

Marta w pozwie o alimenty wnosi o zasądzenie na rzecz jej małoletniej córki alimentów w wysokości 500 (pięćset) złotych miesięcznie. Zatem w pozwie musi podać wps w wysokości 6.000 (sześć tysięcy) złotych, ponieważ: wysokość alimentów (500 zł) x 12 miesięcy daje wynik 6.000 zł.

Powyższa reguła nie znajdzie jednak zastosowania w przypadku zaległych alimentów. Wówczas wps to po prostu kwota zaległych alimentów, bez względu na to, jaki okres obejmuje.

Dostałem pozew o alimenty, co powinienem zrobić?

W przypadku otrzymania pozwu o alimenty warto skorzystać z pomocy profesjonalnego adwokata, który wyjaśni wszelkie kwestie ujęte w pozwie, a jednocześnie sporządzi odpowiedź na pozew.

Odpowiedź na pozew ma ogromne znaczenie przede wszystkim ze względu na wysokość alimentów. W odpowiedzi na pozew o alimenty, pozwany ma możliwość odniesienia się do twierdzeń zawartych we wniosku, a przede wszystkim do kwestionowania zawartych w nim wydatków poniesionych na dziecko oraz wysokości dochodów uzyskiwanych przez oboje rodziców.

W odpowiedzi na pozew, pozwany ma możliwość skorzystania z takich samych środków dowodowych jak powód, np. może przedstawić rachunki obrazujące koszty jakie ponosi na dziecko czy też wzywać świadków.

Czytaj też: